Dziedzictwo kulturowe

Jednym z elementów współtworzących środowisko człowieka są zasoby dziedzictwa kulturowego, rozumiane jako trwałe elementy zagospodarowania obszaru, bądź struktury przestrzenne o walorach historycznych, zabytkowych, artystycznych czy estetycznych. Na wyróżnienie zasługuje kaplica p.w. Św. Trójcy w Stróży stanowiąca cenny przykład architektury sakralnej, późnobarokowej z 2 połowie XVIII w. o rzadkim założeniu na planie trójkąta. Z kaplicą związany jest również jedyny ośrodek sakralny.

Osadnictwo na terenie gminy kształtowało się na przestrzeni wieków głównie wzdłuż głównego traktu, jaki przebiegał tędy już w czasach średniowiecznych na Ruś. Wzdłuż jego przebiegu wykształcił się główny ośrodek – Stróża, położony nad rzeczką Wyżnica. Dostępność wody jak i szlaku komunikacyjnego była czynnikiem osiedleńczym. Do chwili obecnej zachowała się zasada układu osadniczego wzdłuż drogi, na kierunku wschód – zachód, w zwartej formie, praktycznie bez zabudowy rozproszonej.

Stosunkowo nielicznie zachowała się do naszych czasów tradycyjna drewniana zabudowa wiejska. Jeszcze w latach 50-tych XX w. większość budynków była drewniana i kryta strzechą. Przyczyna zniknięcia z krajobrazu gminy tradycyjnej zabudowy było pojawienie się w latach 60-tych licznych chłopskich cegielni. Do dziś funkcjonują one jako nieodzowny element krajobrazu. 
  Ważnym elementem kultu i krajobrazu wsi polskiej są kapliczki i krzyże przydrożne. Przeważa tutaj typ kapliczki domkowej, zarówno murowanej jak i drewnianej – z figurą lub wizerunkiem świętego w środku.

Niestety nie zachował się do naszych czasów w pierwotnej formie żaden z wymienionych w przekazach źródłowych zespołów dworsko-parkowych i folwarcznych. Pozostałości takiego założenia najlepiej zachowały się w postaci drzewostanu we wsi Stróża-Kolonia.

Z zabytków architektury przemysłowej zachował się jeden młyn murowany w Stróży.

Obszar gminy Kraśnik zajmuje ważne miejsce w historii Lubelszczyzny, tutaj miały miejsce dwie bitwy I wojny światowej. Podczas II wojny światowej działał ruch oporu. Pamiątką tamtych wydarzeń są mogiły i cmentarze oraz miejsca pamięci narodowej.
 


OBSZARY I OBIEKTY
OBJĘTE ŚCISŁĄ OCHRONĄ KONSERWATORSKĄ

 

Obiekty i obszary wpisane do rejestru zabytków woj. lubelskiego na mocy Ustawy o ochronie dóbr kultury z dnia 15.02.1962 r. Wpis do rejestru obejmuje obiekty, zespoły obiektów, tereny historycznych założeń sakralnych, posiadające cenne walory architektoniczne, kompozycyjne i historyczne.

1. STRÓŻA-KOLONIA

    – Kaplica pw. św. Trójcy wraz z drzewostanem (1766-1767), restaur. 1955 r. – nr rejestru A/91

     zdjęcia i opis

2. STRÓŻA-KOLONIA

   – mogiła powstańców styczniowych 1863 r. – nr rejestru A/1042(1-2)

     zdjęcia i opis


OBSZARY I OBIEKTY
OBJĘTE POŚREDNIĄ OCHRONĄ KONSERWATORSKĄ

FIGURUJĄCE W EWIDENCJI DÓBR KULTURY GMINY KRAŚNIK

Obiekty zabytkowe zarejestrowane w ewidencji dóbr kultury Gminy Kraśnik – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 06.09.2000 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków i ewidencji dóbr kultury.

Posiadają one cenne walory architektoniczne, historyczne i kulturowe, tworzą tożsamość kulturową gminy i stanowią o jej odrębności.

DĄBROWA-BÓR – kuźnia, nr 36, drewniana lata 20-te XXw.
GÓRY – mogiła z II wojny światowej, 1939r.
KARPIÓWKA – cmentarz z II wojny światowej
KRAŚNIK GÓRY – cmentarz żydowski, 1 ćw. XIXw.
PASIEKA – kapliczka, murowana, 1938r.
PODLESIE – kapliczka, murowana, 1949r.
SŁODKÓW TRZECI – kapliczka z figurą Jana Nepomucena, drewniana, k. XIXw.
SŁODKÓW TRZECI – kapliczka, murowana, pocz. XXw.
SŁODKÓW DRUGI – kuźnia, drewniana, ok. 1920r.
STRÓŻA – kapliczka z figurą Matki Boskiej, 1905r.
STRÓŻA – młyn, murowany, lata 30-te XXw.
STRÓŻA – mogiła wojenna z I wojny światowej
STRÓŻA-KOLONIA – kapliczka – pierwotnie z figurą Jana Nepomucena, drewniana, k. XIXw.
 


STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE
 

Gmina Kraśnik należy do stosunkowo bogatych pod względem odkrytych zabytków kultury materialnej i śladów osadnictwa pradziejowego.

Największe skupiska stanowisk archeologicznych występują w dolinie rzeki Wyżnicy, gdzie panowały od najdawniejszych czasów najdogodniejsze warunki osiedleńcze oraz w miejscowości Stróża, Stróża-Kolonia, Słodków Drugi i Suchynia.
 

Na mapie wyodrębniono obszary obserwacji archeologicznej “OW”, obejmujące skupiska stanowisk odkrytych oraz tereny domniemanego występowania zabytków kultury materialnej. W obrębie stanowiska archeologicznego wszelkie prace ziemne wymagają przeprowadzenia przedinwestycyjnych badań archeologicznych oraz uzyskania zezwolenia konserwatora zabytków.

 


WYKAZ ZABYTKÓW
ZNAJDUJĄCYCH SIĘ NA TERENIE GMINY KRAŚNIK

sporządzony na podstawie opracowania
ZABYTKI ARCHITEKTURY I BUDOWNICTWA W POLSCE
– WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE
– opublikowanym przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie

Dąbrowa-Bór
1. Kapliczka, mur., k. XIX w.
2. Kapliczka, mur., k. XIX w.
3. Dom Nr 7, drewn., ok. 1920 r.
4. Dom Nr 16, drewn., l. 30 XX w.
5. Dom Nr 16a, drewn., ok. 1920 r.
6. Dom Nr 50, drewn., pocz. XX w.
7. Dom Nr 70, drewn., pocz . XX w.
8. Dom Nr 79, drewn., pocz. XX w.
9. Dom Nr 84/85, mur., l. 30 XX w.
10. Dom Nr 90, drewn., ok. 1920 r.
11. Dom Nr 100, drewn., l. 30 XXw.
12. Kuźnia Nr 36, drewn., l. 20 XX w.
13. Spichlerz w zagrodzie Nr 19, drewn., l. 20 XX w.
 

Karpiówka
14. Dom Nr 14, drewn., ok. 1920 r.
15. Dom Nr 34, drewn., pocz. XX w.
16. Dom Nr 41, drewn., ok. 1920 r.
17. Dom Nr 66, drewn., ok. 1920 r.
18. Dom Nr 71, drewn., ok. 1920 r.
19. Dom Nr 74, drewn., ok. 1920 r.
20. Dom Nr 77, drewn., l. 20 XX w.
21. Dom Nr 82, drewn., ok. 1920 r.
 

Kowalin
22. Dom Nr 27, drewn., ok. 1920 r.
23. Dom Nr 32, drewn., l. 30 XX w.
24. Dom Nr 34, drewn., l. 20 XX w.
25. Dom Nr 35, drewn., ok. 1920 r.
 

Mikulin
26. Dom Nr 2, drewn., l. 20 XX w.
27. Dom Nr 5, drewn., ok. 1920 r.
 

Pasieka
28. Kapliczka , mur., ok. 1920 r.
29. Zagroda Nr 31:
  a. dom, drewn., k. XIX w.
  b. obora, drewn., k. XIX w.
  c. spichlerz, drewn., pocz. XX w.
30. Dom Nr 25, drewn., ok. 1920 r.
31. Dom Nr 32, drewn., l. 20 XX w.
32. Dom Nr 44, drewn., l. 20 XX w.
33. Dom Nr 68, drewn., l. 30 XX w.
34. Dom Nr 68, drewn., ok. 1920 r.
35. Dom Nr 70, drewn., ok. 1920 r.
36. Dom Nr 105, drewn., l. 30 XX w.
 

Podlesie
37. Kapliczka, mur., 1949 r.
38. Zagroda Nr 28b:
  a. dom, drewn., ok. 1920 r.
  b. stodoła, drewn., l. 20 XX w.
39. Dom Nr 21, drewn., l. 20 XX w.
40. Dom Nr 28, drewn., ok. 1920 r.
41. Dom Nr 42, drewn., ok. 1920 r.
42. Dom Nr 43, drewn., ok. 1920 r.
43. Dom Nr 60, drewn., l. 20 XX w.
44. Dom Nr 74, mur., ok. 1920 r.
45. Obora w zagrodzie Nr 47, drewn., ok. 1920 r.
 

Słodków Drugi
46. Dom Nr 8, drewn., ok. 1860 r.
47. Dom Nr 123, drewn., k. XIX w.
 

Słodków Pierwszy
48. Zagroda Nr 15:
  a. dom, drewn., pocz. XX w.
  b. obora, drewn., pocz. XX w.
  c. stodoła, drewn., pocz. XX w.
49. Zagroda Nr 15a:
  a. dom, drewn., ok. 1920 r.
  b. stodoła, drewn., l. 30 XX w.
c. spichlerz, drewn., pocz. XX w.
50. Dom Nr 2, drewn., ok. 1920 r.
51. Dom Nr 3a, drewn., l. 20 XX w.
52. Dom Nr 6, drewn., l. 20 XX w.
53. Dom Nr 7, drewn., ok. 1920 r.
54. Dom Nr 18, drewn., pocz. XX w.
55. Dom Nr 107a, drewn., ok. 1920 r.
56. Dom Nr 108, drewn., ok. 1920 r.
57. Dom Nr 108a, drewn., l. 30 XX w.
58. Dom Nr 109, drewn., ok. 1920 r.
59. Dom Nr 109a, drewn., pocz. XX w.
60. Dom Nr 154, drewn., ok. 1920 r.
61. Dom Nr 159, drewn., ok. 1920 r.
62. Dom Nr 161, drewn., ok. 1920 r.
 

Słodków Trzeci
63. Kapliczka Św. Jana Nepomucena,drewn.,k. XIX w.
64. Kapliczka, mur., pocz. XX w.
65. Zagroda Nr 68:
  a. dom, drewn., XIX/ XX w.
  b. obora, mur., l. 20 XX w.
66. Dom Nr 8, drewn., 1 poł. XIX w.
67. Dom Nr 11a, drewn., k. XIX w.
68. Dom Nr 12, drewn., pocz. XX w.
69. Dom Nr 20, drewn., XIX/ XX w.
70. Dom Nr 75b, drewn., ok. 1920 r.
71. Dom Nr 78, drewn., ok. 1920 r.
72. Dom Nr 78a, drewn., pocz. XX w.
73. Dom Nr 81, drewn., ok. 1920 r.
74. Kuźnia, drewn., ok. 1920 r.
75. Stodoła w zagrodzie Nr 84, drewn., ok. 1920 r.
 

Stróża
77. Kaplica P.W. Św. Trójcy – 1766- 1767
78. Kapliczka Św. Jana Nepomucena, pocz. XX w.
79. Dom Nr 29, drewn., l. 30 XX w.
80. Dom Nr 56, drewn., l. 20 XX w.
81. Dom Nr 66, drewn., ok. 1920 r.
82. Dom Nr 70, drewn., ok. 1920 r.
83. Dom Nr 85, drewn., ok. 1920 r.
84. Dom Nr 96, drewn., pocz. XX w.
85. Dom Nr 102, drewn., pocz. XX w.
86. Dom Nr 104, drewn., pocz. XX w.
87. Dom Nr 120, drewn., ok. 1920 r.
88. Dom Nr 122, drewn., pocz. XX w.
89. Młyn Motorowy, l. 30 XX w.
 

Stróża-Kolonia
90. Kapliczka Św. Jana Nepomucena,drewn.,k. XIX w.
91. Zagroda Nr 28:
  a. dom, drewn., l. 20 XX w.
  b. spichlerz, drewn., l. 20 XX w.
92. Dom Nr 3, drewn., ok. 1920 r.
93. Dom Nr 11, drewn., l. 20 XX w.
94. Dom Nr 13, drewn., ok. 1920 r.
95. Dom Nr 19, drewn., ok. 1920 r.
96. Dom Nr 21, drewn., ok. 1920 r.
97. Dom Nr 21a, drewn., ok. 1920 r.
98. Dom Nr 35, drewn., l. 20 XX w.
99. Dom Nr 36, drewn., l. 20 XX w.
100. Dom Nr 43, drewn., l. 20 XX w.
 

Suchynia
101. Kapliczka, mur., 1906 r.
102. Dom Nr 1, drewn., pocz. XX w.
103. Dom Nr 9, drewn., pocz. XX w.
104. Dom Nr 12, drewn., pocz. XX w.
105. Dom Nr 13, drewn., pocz. XX w.
106. Dom Nr 14, mur., pocz. XX w.
107. Dom z częścią gospod. Nr 17,drewn.,pocz XX w.
108. Zagroda Nr 22:
  a. dom, drewn., pocz. XX w.
  b. stodoła, drewn., pocz. XX w.
109. Dom Nr 25, drewn., l. 30 XX w.
110. Dom Nr 28, drewn., pocz. XX w.
111. Dom Nr 32, drewn., pocz. XX w.
112. Dom Nr 41, drewn., pocz. XX w.
113. Dom Nr 97, drewn., pocz. XX w. 

 

Dom – Karpiówka


Dom – Karpiówka


Dom – Pasieka


Dom – Pasieka


Dom – Pasieka


Dom – Pasieka


Dom – Pasieka-Kolonia


Dom – Słodków Pierw.


Dom – Słodków Pierw.


Dom – Słodków Drugi


Kuźnia – Słodków Drugi


Dom – Stróża


Dom – Stróża-Kolonia


Kaplica PW. Św. Trójcy – Stróża-Kolonia


Może Ci się również spodoba